KONTROL VE OTOMASYON TEKNOLOJİSİ

Son yılların önemli gelişmeleri arasında yer alan akıllı sistemler her yanımızı sarmış durumdadır. Kullandığımız telefonlar, araçlar, evler, işyerleri akıllı sistemlerle donatılmaya devam etmektedir. Bunda da şüphesiz insan ihtiyaçları ön plandadır. Aynı zamanda insanların yaşam kalitesini de yükseltmeyi amaçlayan yeni teknolojiler sayesinde herkes bazı kazanımlar elde etmektedir. Örneğin zamandan tasarruf etmenin yanında, kalite ve süreklilik belirli standartlara göre oluşturulmaktadır. Bu da otomasyon sistemleri ile sağlanmaktadır.

Günümüzde etkisini iyice göstermeye başlayan kontrol ve otomasyon teknolojisi artık her yönüyle yaşam kalitemizi belirliyor. Ayrıca insan ihtiyaçlarının karşılanması adına hem dünyada hem de ülkemizde sanayiden tarıma kadar birçok alanda kontrol ve otomasyon kilit rol oynamaktadır. Peki adı geçen kontrol otomasyon nedir ve neden bu kadar önemlidir. İsterseniz öncelikle otomasyon ve kontrolün ne anlama geldiğini açıklayarak yazımıza hız katalım.

Otomasyon Nedir?

Kontrol otomasyon teknolojisi konusunu daha iyi kavrayabilmek için ilk olarak otomasyonun ne anlama geldiğini bilmek de fayda bulunmaktadır. Otomasyon, yapılması planlanan bir işin insan ile makine arasında paylaşılması durumdur. Yapılacak toplam işlemin insan ve makine arasındaki paylaşım yüzdesi otomasyonun seviyesini belirleyecektir. İki tür otomasyondan bahsedebiliriz.

1. Yarı Otomasyon: İnsan gücünün makineye göre daha yoğun olarak kullanıldığı sistemlerdir.

2. Tam Otomasyon: Makine kullanımının insan gücüne göre daha yoğun kullanıldığı sistemler olarak ifade edilirler.

Sanayi başlangıcı ile başlayan endüstrileşme artık değişim göstermeye başlamıştır. İlk başlarda ana hedef üretmek olarak gösterilebilir. Ancak günümüzde üretimin belirli standartlara oturmuş olması, kalite düzeyinin bilinmesi ve seri üretimin aralıksız ve daha az maliyetle gerçekleştirilmesi büyük önem kazanmıştır. Endüstri otomasyon olarak ifade edilebilecek bu durumda rekabet oldukça üst düzeylerde kendisini göstermektedir. Bundan dolayı oluşturulacak sistemlerin standart, hızlı, güvenli ve verimli olması ana esaslar arasındadır.

Otomasyon birçok alanda kullanılmaktadır. Bunlar:

• Akıllı bina otomasyonu
• Endüstriyel otomasyon
• Fabrika otomasyonu
• Kütüphane otomasyonu
• Muhasebe otomasyonu
• Öğrenci otomasyonu

Yukarıda ifade edilen alanlar dışında daha birçok yerde otomasyon sistemleri karşımıza çıkabilmektedir.

Otomasyonun Olumlu ve Olumsuz Yönleri

Günümüz endüstrisinde kontrol ve otomasyon teknolojisi için söylenebilecek en net avantaj kurulan sistemin kolay, esnek ve hızlı bir şekilde sürdürülebilirliğinin sağlanması, üretim sürecinin etkin kontrolü, herhangi bir arıza durumunda en kısa zamanda müdahale ve çözüm bulabilme ve daha birçok olumlu bileşen bir arada bulunabilmektedir. Bu da işletmelere zaman, hız ve kar olarak geri dönmektedir ve bütün bu işler en düşük maliyetle en yüksek kaliteyi insanlara sunacaktır.

Bu tarz yapıların yukarıda bahsedilen özelliklerin karşısında belki de en büyük dezavantajı ilk kurulum maliyetlerinin oldukça yüksek olmasıdır. Her ne kadar olumsuz bir durum olarak ifade edilse de bu sistemler ilk kurulum maliyetlerini genel olarak en kısa zamanda amorti edecek güce sahip olmaktadırlar. Belirtilebilecek bir diğer dezavantaj makineleşmeye bağlı olarak çalışan insan sayısının azalmasına bağlı olarak istihdamın azalmasıdır. Şu ana kadar endüstriyel otomasyon nedir sorusunu genel hatları ile cevaplandırmış olduk.

Kontrol ve Otomasyon Teknolojisi Nedir?

Yazımızın bu bölümüne kadar aslında endüstriyel otomasyon konusunda hakkında bazı ipuçları vermiş olduk. Endüstri otomasyon konusunu biraz daha açacak olursak, bu yapıların bazı bileşenlere sahip olduğunu görürüz. Bu bileşenler aşağıdaki gibi ifade edilebilir.

• Elektrik otomasyon
• Elektronik otomasyon
• Mekanik otomasyon

Bu ifadeler endüstride sahip olunan ekipmanların etkin ve verimli bir biçimde kullanılması için faydalanılan ifadelerdir. Ve her biri sistemlerin kontrolünde hayati öneme sahiptir. Şimdi bu ifadelere kısaca göz atalım.

1. Elektrik Otomasyon : Üretim için kurulan sistemin elektrik yükünü karşılamaya yarayan ve bu konuda istenen değerleri sisteme veren yapıdır.

2. Elektronik Otomasyon : Üretim yapılacak iş kolunun gerektirdiği elektronik cihazların oluşturulması ve işe koyulması için kullanılan yapılardır.

3. Mekanik Otomasyon : Endüstri sanayinde en büyük paya sahip bileşenler arasında yer alır. Üretim yapılması için gereken cihazların mekanik oluşumlarını bünyesinde taşıyan, elektrik ve elektronik otomasyon kısmında kontrolü sağlanan yapılardır.

Otomasyon Sistemleri Nedir?

Günümüzde kullanılan otomasyon sistemleri konusunda birkaç örnek vererek konunun daha anlaşılır olmasını sağlayabiliriz. Kontrol ve otomasyon teknolojisi ile ortaya konan ürünlerin kullanım alanları genel olarak aşağıdaki gibidir:

• Arabalar
• Asansörler
• Bilimsel çalışmalar
• Cep telefonları
• Ev ürünleri (Buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makinesi)
• Güvenlik uygulamaları (Otomatik kapı ve pencereler)
• İmalat sanayi
• İş yerleri
• Lojistik işlemleri
• Otomatik vezne makineleri (ATM)
• Sağlık uygulamaları

Görüldüğü üzere burada belirtilen uygulamalar günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan yapılardır. Bu örneklerin seçilmesi konunun anlaşılırlığı açısında faydalı olacaktır. Çünkü konumuz her ne kadar teknik ve bilgi isteyen bir konu olsa da doğru örneklemelerin seçilmesiyle bu konuya ilgi duyan herkesin kavrama düzeyinin yükselmesi sağlanmış olacaktır.

Kontrol ve Otomasyon Teknolojisinin Geleceği

Son yıllarda önemli atılımların gerçekleşmesinde büyük bir paya sahip olan otomasyon teknolojisi her yönüyle değişim yaşanmasına neden olmaktadır. Birçok alanda yapılan araştırmalar ve çalışmalar insan ihtiyaçlarının karşılanmasının yanında sanayi ve üretim alanında ihtiyaç duyulan işlevlerin önemini de artırmaktadır. Otomasyon teknolojisi ile her zaman daha iyiye ulaşmak hedeflendiği için bu konuda ortaya konan çaba her defasında yenilenerek büyümektedir.

Gelecek süreçte öngörülen durum şudur, artık ortaya konan sistemlerin daha da akıllı hale getirilmesi mümkün olacaktır. Öyle ki sistemler belki de hiç insan gereksinimi olmadan çalışacaklar ve o halleriyle hizmet verecekler. Buna bir örnek vermek gerekirse özellikle insansız hava araçlarının varlığı ve bu tarz çalışmaların kara taşıtlarında da uygulama sahası bulmasına yönelik çalışmalar bize bir fikir verecektir.

Kontrol ve otomasyon teknolojisi konusunda daha detaylı bilgi sahibi olabilmek için daha çok araştırma yapmak ve profesyonel çözüm arayışlarına yönelmeniz gerekecektir. Çünkü günümüzün önemli bir iş kolunu oluşturan endüstriyel sahada yapılacak çalışmaların konumuzla doğrudan bağlantısı bulunmaktadır. Öyleyse siz de özellikle kontrol ve otomasyon bilginizi artırarak çağın gereklerine uygun bilgi donanımına sahip olabilirsiniz.